یکی از قسمت‌های مهم آزمایشات شیمیایی، فرآیند تقطیر است. در حقیقت تقطیر، یکی از پر اهمیت‌ترین و پر کاربردترین روش‌ها برای جداسازی مواد مختلف با دمای جوش متفاوت است. دو نوع اصلی از فرایند تقطیر، شامل تقطیر ساده و جزء به جزء است که هر دو این روش‌ها در صنعت پژوهش بسیار پر کاربرد هستند. در حقیقت تقطیر، برای تصفیه طیف وسیعی از مواد مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. مزایای هر روش با توجه به ویژگی و کاربرد‌های آن متفاوت است. امروزه تقطیر یک فرایند جداسازی مهم در صنعت شیمی و علوم غذایی است. اگر شما نیز مایل به کسب کردن اطلاعاتی در زمینه فرایند تقطیر و آشنایی با روش‌های آن هستید در این مقاله همراه ما باشید. در ادامه قصد داریم به معرفی تقطیر ساده و جزء به جزء و تفاوت این دو روش با یکدیگر بیشتر بپردازیم.
آشنایی با تقطیر ساده
اگر بخواهیم به تفاوت تقطیر ساده و جزء به جزء دست پیدا کنیم در ابتدا باید با مفهوم هر روش به طور جداگانه آشنا شویم. تقطیر ساده، عموما برای جداسازی مواد تشکیل دهنده مخلوط‌ها کاربرد دارد. این روش بیشتر برای جداسازی موادی کاربرد دارد که دارای تفاوت در نقطه جوش هستند. تقطیر ساده در واقع همان روش تقطیر اولیه است که برای تولید عرقیات گیاهی استفاده می‌شود. در روش تقطیر ساده، جزء فرار مخلوط از دیگر اجزای غیر فعال با نقطه جوش بالا جدا می‌شود.
در این روش مواد مورد نظر، در داخل مخزن قرار گرفته و با حرارت دیدن مخزن به بخار تبدیل می‌شوند. در مرحله بعد بخارات به سمت کندانسور حرکت کرده و به مایع تبدیل می‌شود؛ بنابراین جزء فرار از مخلوط جداسازی می‌شود. از این روش فقط برای ترکیباتی کاربرد دارد که دمای جوش آن‌ها بیشتر از ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد باشد؛ زیرا اگر بیشتر از یک جزء فرار وجود داشته باشد اجزا همزمان به بخار تبدیل شده و روند فوق بی فایده است.
آشنایی با تقطیر جزء به جزء
پس از آشنا شدن با روش تقطیر ساده حال نوبت به روش دوم تقطیر یعنی فرایند جزء به جزء است. از این روش عموما برای جداسازی ترکیبات دارای نقطه جوش نزدیک به هم کاربرد دارد. در زمانی که نقطه جوش ترکیبات بسیار نزدیک به هم باشد و امکان جداسازی با روش تقطیر ساده ممکن نباشد از تقطیر جزء به جزء استفاده می‌شود. دستگاه تقطیر جزء به جزء، شامل ستون تقطیر است که اجزای بخار شده در امتداد این ستون‌های تقطیر حرکت کرده و مجدد وارد چرخه تراکم و تبخیر می‌شوند.
این روند تا جداسازی تمامی اجزا از یکدیگر ادامه پیدا می‌کند. ستون‌های تقطیر شامل سینی‌های طبقه بندی شده هستند که هر جزء ترکیب، بر اساس نقطه جوش در ارتفاعات متنوع پس از طی کردن مراحل متراکم می‌شوند. موادی که نقطه جوش بسیار پایینی دارند و جزو بی‌ثبات‌ترین جزء محلول شناخته می‌شوند در بالاترین نقطه ستون قرار می‌گیرند. این روش یکی از پر کاربردترین روش‌های تقطیر در تصفیه و جداسازی نفت در کارخانه‌های شیمیایی است. از کاربرد‌های دیگر این روش می‌توان به تصفیه الکل و بنزین با این روش اشاره کرد.
تفاوت تقطیر ساده و تقطیر جزء به جزء
اگر بخواهیم به تفاوت تقطیر ساده و جزء به جزء اشاره کنیم باید گفت که زمانی که جزئی از مخلوط با دیگر ترکیبات تفاوت دمای محسوسی داشته باشد از روش تقطیر ساده استفاده می‌شود. در مقابل زمانی که ترکیبات دارای تفاوت دمای اندکی باشند تقطیر جزء به جزء مورد استفاده قرار می‌گیرد. در روش تقطیر ساده، خلوص مواد به هیچ عنوان تضمین نمی‌شود؛ اما روش جزء به جزء قادر به جداسازی شیمیایی مواد با درصد خلوص بسیار بالا است. تقطیر ساده سریع‌تر و ساده‌تر از تقطیر جزء به جزء بوده و انرژی کمتری در این روش مصرف می‌شود. از دیگر تفاوت‌های این دو روش می‌توان به این موضوع اشاره کرد که کاربرد روش جزء به جزء در صنعت آزمایشگاهی بسیار بیشتر از روش ساده است. چنانچه قصد خرید لوازم تقطیر با کیفیت را دارید میتوانید از طریق سایت نگین طب اقدام به خرید تمامی لوازم تقطیر مورد نیاز خود نمایید.
سخن پایانی
تقطیر یکی از مهم‌ترین روش‌های جداسازی مواد مختلف است که با دو روش ساده و جزء به جزء انجام می‌شود. در حقیقت تقطیر به عنوان یک تصفیه کننده عمل کرده و مواد مختلف با دمای جوش متفاوت را جداسازی می‌کند. روش تقطیر ساده یک روش سریع و کم انرژی است که از گذشته برای گرفتن عرقیات گیاهی استفاده شده است. تقطیر جزء به جزء بر خلاف روش ساده دارای مراحل پیچیده‌تری است و مواد مختلف با دمای جوش نزدیک به هم را با بالاترین درجه خلوص جداسازی می‌کند. در این مقاله در خصوص دو شیوه تقطیر و نحوه انجام آن توضیحاتی ارائه دادیم. همچنین تفاوت‌های روش ساده و جزء به جزء را با دلایلی بیان کردیم. امیدواریم با خواندن این مطلب به تمامی سوالات احتمالی شما پاسخ داده باشیم. چنانچه نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه دارید میتوانید با مشاورین ما در نگین طب در ارتباط باشید